Veganlık (veganizm) her türlü hayvansal ürünün dışlandığı bir beslenme ve hayat tarzıdır. Vegan kelimesi, 1944 yılında Elsie Shrigley ve Donald Watson tarafından vejetaryen (vegetarian) kelimesinden türetilmiştir. Veganizm, et ve süt ürünleri ile birlikte hayvan kaynaklı yumurta, bal, deri, süet, yün ve ipek gibi ürünleri de reddeder. Veganlığın temelinde çevreyi koruma, sağlıklı beslenme, dini inanışlar gibi çeşitli sebepler olsa da; en büyük neden hayvan haklarına saygıdır. Günümüzdeki çiftliklerde hayvanların çok kötü şartlarda yetişmekte, eziyet görmekte ve bazıları çok cani yöntemlerle öldürülmekte olduğunu savunurlar. Vegan beslenme dikkat edilmezse kalsiyum, protein, B12 vitamini ve D vitamini gibi bazı eksikliklere yol açabilir. Ancak iyi dengelenmiş bir vegan diyeti son derece sağlıklı olduğunu söylüyorlar. Hatta bu tip vegan diyetin, çocuklar için bile uygun olduğu ortaya konmuş (Şahsen bu konuda şüphelerim var).
Veganlığın bir yaygın çeşidi de, çiğ veganlık (raw veganism) olarak bilinir. Çiğ veganlıkta hayvansal ürünlerle beraber yüksek ısıda pişmiş her türlü yiyecek reddedilir.
Peki veganlar ne yiyorlar? İnek sütü yerine soya sütü, peynir yerine tofu veya soya sütü ile yapılmış peynir, yumurta yerine nişastalı ve patates/kabak püreli karışımlar, yoğurt yerine de vegan maya ve soya sütü ile yapılan vegan yoğurdu yiyorlar. Vegan ürünlerin tadını diğerlerinden ayırmak çok zor, ayrıca çok lezzetliler. Yurtdışında veganlar için çok çeşitli ürün bulmak kolay; vegan burgerler, pizzalar, dondurmalar, kurabiyeler ve pastalar herhangi bir markette bulunabiliyor. Ancak veganlık Türkiye’de pek yaygın olmadığından, organik ürün satan marketler dışında bu ürünleri bulmak kolay değil.
Vegan beslenme piramidine göre herşeyin temeli su… Günde en az 8-10 bardak su tüketilmeli. 3-5 porsiyon sebze ve 2-4 porsiyon meyve bolca yenebilir. Tahıllar da 6-11 porsiyon kısıtlamadan yenmeli. Et, süt, peynir vb. yerine tüketilen besinlerin 2-3 porsiyon ve orta miktarda, aynı şekilde baklagillerin de orta miktarda, 2-3 porsiyon yenmesi öneriliyor. Diğer beslenmelerdeki gibi, yağlar, tatlılar ve yemişler çok az miktarda olmak koşuluyla arada bir öneriliyor.
VegCooking sitesinde çok güzel vegan tarifler/bilgiler bulabilirsiniz. Nükhet Everi de pratik vegan tariflere yer veriyor.
Birçok ünlü vegan tarzı yaşamı benimsemiş, bunlardan bazıları Pamela Anderson, Joaquin Phoenix, Daryl Hannah, Alanis Morissette, Bryan Adams, Sinead O’Connor, Carrie Anne Moss, Natalie Portman ve Tobey Maguire. Türklerden vegan olduğunu düşündüğüm bir tek Sertap Erener var.
Veganarşistler ( veganarchist- anarşist veganlar), hem çevre, hem sağlık, hem de eziyet gören hayvanlar için herkesin vegan olması gerektiğini söylüyorlar. Bir haftalığına vegan beslenme tarzını denemeyi düşündüm (En azından kıymasız da olsa imambayıldı yiyebilirim:)). Türkiye’de bunu yapmak çok zor olmalı. Bizim için bir nevi detoks etkisi yaratacaktır. Ama düşünürsek, veganların tüm hayatı detoks diyetinde geçiyor; protein alımlarına dikkat ediyorlarsa teorik olarak oldukça sağlıklı olmalılar. Siz ne dersiniz?
Günün Önerisi: Sebzeli Lazanya
Popüler Yazılar
Vegan karşıtı olan arkadaşlara “The China Study” kitabını okumalarını hararetle tavsiye ederim.
8 aydır vejetaryen besleniyorum.
Birkaç aydır haftada 1 kere spirulina hapı alıyorum. Sadece 1 tane.
Sek içilen sütten ve dondurmadan uzak duruyorum. Hoşuma gitmiyor artık. Yumurta yemek hakikaten korkunç bir şey! Ama kek gibi şeylerin içinde insanın gözü görmüyor. Zaten esas problemimiz gözümüzün görmemesi. Beynimizin uyuşmuş olması.
Birkaç hafta önce beslenme tarzımı değiştirdiğimi ve bundan endişe duyduğumu söyledim. Kan ve hormon tahlillerimi yaptırdım. Doktor harika değerlerim olduğunu ve beslenmemi korumamı söyledi. Biliyorsunuz doktorlar biraz önyargılı bu konuda. B12 değerlerim ise eskisinden de yüksek çıktı.:)
Her yerde rahatlıkla yemek yiyebiliyorum. Salata dönercide de kebapçıda da balıkçıda da, her yerde var. Fast food çılgınlığı yaşanan AVM’lerde yöresel yemekler, zeytinyağlılar var.
Tuvalet düzenim bir rüyaya dönüştü. :) İnsanlar cildimin parladığını söylüyor. Nasıl bilmiyorum ama kilo vermesem de inceldiğimi de söyleyenler var.
Vegan olmayı gerçekten istiyorum. Dün şu videoyu izledim: http://www.youtube.com/watch?v=8ocqCy0qEkA
Bu çocuğa çok teşekkürler, çünkü artık vegan olmak için daha çok ciddi bir çaba sarfedeceğim. :)
Ha bir de sporcular enerji almak için et yemez ki karbonhidrat alır.. ? Öyle değil mi? :)
1 yıldır vejetaryen besleniyordum ve 4 gün önce vegan oldum. 1 yıldır kendimi fiziksel olarak çok daha iyi hissediyor olmama rağmen ruhsal ve zihinsel olarak bazı sıkıntılarım vardı. Çok sevdiğim hayvanlara hala bilinçli olarak zarar veriyordum (süt endüstrisi de et endüstrisi kadar karanlık ve acımasız bir sektör). Vegan olmak bana tarifi imkansız bir huzur veriyor, çünkü artık bilinçli olarak yapılan bu şiddet olayına (hayvanları yemek için öldürmek ve ürünlerinden faydalanmak için köleleştirmek) hiçbir katkım yok.. Dünya barışı ve gezegenin iyileşmesi için tek yolun veganizm olduğuna inanıyorum. Size yapılmasını istemediğiniz şeyi başkasına yapmayın sözünün sonuna kadar arkasındayım ve hayvanlar benim en iyi dostlarım, ben dostlarımı yemem..
3 yıldır vejeteryan besleniyorum…..Ben kendimi öyle rahat, huzurlu hissediyorum ki anlatamam…. Başdan ayağa kadar hafif ve sağlıklıyım… Ben kendimi vejetaryen olarak daha sağlıklı ve güzel görüyorum.. Zayıflamak isteyen kadınlar ve erkekler vejetaryen olmalılar, hem sağlıklı zayıf olurlar, hem de çabuk kilo verirler..
Gerçekten adil, gerçekten ahlaklı ve zeki insanların doğal olarak vegan olmaları gerektiğini düşünüyorum….İnsan gibi hissetme yetisine sahip diğer hayvanlara yapılan bu zulmü görmezden gelmek, meşruluğunu savunmak akıllı ve iyi insanların yapabileceği bir şey değil… Hem hayvansal gıdalardan uzak durmak çok daha sağlıklı…. Ne yersek oyuz…